Ocaklılar Nedir? Alev Alev Bir Konu!
Bir Gece, Bir Sohbet, Bir “Ocaklılar” Sohbeti
Dün akşam arkadaşlarla bir kafede buluştuk. Hepimiz uzun zamandır görüşmemiştik ve her zamanki gibi konular uçuşmaya başladı. Bir anda, iç sesim şöyle dedi: “Şimdi bu sohbet nereye gider? Hadi bakalım, ben bir kahve söyleyeyim de belki bir fikir çıkar.”
Tam o sırada, Murat birden gülerek “Ya, Ocaklılar falan var ya, bunlar kim?” diye sordu. Gerçekten bu kadar bilinçsiz miydi yoksa hepimizden mi önce bu soruyu sormaya cesaret etmişti? Bir an durdum. Sadece “Ocaklılar” dediği zaman her şey biraz karışıktı. Ama her şeyin bir zamanı vardır değil mi? Daldım. “Vallahi Murat, Ocaklılar mı? Şimdi dinle…” dedim.
Ocaklılar Nedir, Nereden Gelir?
Şimdi, Ocaklılar dediğinizde çoğu kişinin aklına ya eski köylüler ya da Osmanlı’dan kalma bir gelenek gelir. Ama bir düşünün, Ocaklılar biraz da halk arasında öyle gizemli bir şey halini almış ki, tam olarak ne oldukları hep soru işareti olmuştur. En basit haliyle, Ocaklılar, eski Türk tarihinde çok önemli bir yere sahip olan bir aşiret grubudur. O dönemde “ocak” kelimesi, “aile” ya da “soy” anlamında kullanılıyordu.
Peki, ne gibi bir gizem var? O zamanlar, Ocaklılar biraz da aslında kendilerine has bir yaşam biçimine sahip bir grup olarak tanımlanıyordu. Hani bu, “bizim mahalle” gibi değil, daha bir “bizim ocak” havası var ya… Öyle işte. Hem köklerine hem de kültürlerine bağlı, eskiyi yaşatan bir kültürel miras taşıyorlar. Ama durun, her şey sadece eski zamanlara ait değil, sonradan bir göz attım, günümüzde hala bu kültürün etkileri görülüyor. İzmir’de mesela, bazı köylerde hala Ocaklı kültürünü taşıyan aileler bulunuyor. O zaman düşünüyorsunuz, “Yani Ocaklılar kim ya?”
Bir Ocaklı Olmak: Modern Dünyada Ne Demek?
Konu biraz daha derinleştikçe, Ocaklılar’ın aslında sadece tarihsel bir kavram olmadığını fark ettim. Mesela, ben bir İzmirli olarak, Ocaklılar’a dair bir kavramı fark etmeye başladım. Ocaklı bir insan olmanın bir anlamı var mı? En basitinden, karşınıza biri geçse ve “Ben Ocaklıyım” dese, ne dersiniz? Yani böyle “ocak” demekle bir şey mi değişiyor? Düşünüyorum… “Hımm, bir dakika, ben bu Ocaklılara ne kadar uzağım?” diye soruyorum kendime. Düşünceler birbiri ardına sıralanırken, Murat gülerek ekliyor: “Bir Ocaklı, eğer İzmir’deyse, ocaklık yapmak zorundadır, değil mi?”
Ocaklılar ve Kahve Sohbeti
Şimdi biraz da bu Ocaklılar’ı günlük yaşantımıza entegre edelim. Mesela bir gün kahve içmeye gittiğimizde, sanki bir Ocaklı’ya dönüşüyoruz, değil mi? “Hadi abi, bir tur daha kahve alalım!” Hepimiz kahve içiniz derken, bir Ocaklı olmanın gerekliliği, dostlarla sohbeti de başlatmış olur. Yani Ocaklı olmanın, bir tür “sohbet başlatma yetkisi” gibi bir özelliği olabilir mi? Hadi canım! İşte yine düşündüm.
İç sesim: “Bunu daha ne kadar düşünüp, şüpheye düşeceğim? Sonuçta hepsi takılacağımız bir arkadaşlık kültürü mü değil mi?”
Kısacası Ocaklılar, geçmişin bazı derin izlerini günümüze taşıyan ama bir yandan da samimi sohbetleriyle de tanınan eski bir halk. Kültür, bir zamanlar aileyi, toplumu tanımlayan önemli bir şeydi. Bugün de tam olarak bu ocak kültürünün etkisi, yine aileyi ve arkadaşlık bağlarını güçlendirmek için bir köprü gibidir.
İzmir’de ve Diğer Yerlerde Ocaklılar
İzmir’de yaşayan biri olarak, Ocaklılar’ın etkisinin hala hissedildiği yerler vardır. Gerçekten de, bu tür eski geleneklerin, bazen kasaba kültürlerinde bazen büyük şehirlerde kaybolmuş olabileceğini kabul edebilirim. Fakat her zaman daha yakın ilişkilere sahip olma ve ilişkileri sıcak tutma gerekliliği, bir İzmirli olarak bizde de mevcut. İzmir’in sıcak havası da bir şekilde bu yakın bağları kuvvetlendiriyor. Mesela, köylerdeki bazı Ocaklı ailelerinin hala birlikteliği sürdürebilmeleri, yaşadıkları yeri daha samimi ve bağlı kılmalarından geliyor. Kısacası, hem kültür, hem de aile bağları, bir şekilde “Ocaklılık” kavramını hayatta tutuyor.
Sonuç: “Ocaklılar” Hakkında Son Bir Not
Şimdi gelelim sonuca: Ocaklılar nedir? Yani, aslında Ocaklılar, sadece tarihsel bir kavram değil, bir yaşam biçimidir. Yüzyıllar öncesinin izlerini taşıyan ama aynı zamanda modern yaşamla iç içe geçmiş bir kültürdür. Ocaklılar, bugün hala kültürlerini yaşatan ve aynı zamanda dostlukları, sohbetleri ile etraflarında iz bırakabilen bir halktır. Ne demek istediğimi şimdi anladınız mı? Kafede, Ocaklı olmanın gerekliliği, bir şekilde birlikte zaman geçirmekten başka bir şey değildir. O yüzden bir Ocaklı olarak, en çok keyif aldığım şeyin sıcak bir ortamda, dostlarla yapılan bir sohbet olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.
Ve evet, bazen çok fazla düşünüyor olabilirim ama olsun. Sonuçta biz İzmirli’ler, her şeye anlam katmak için doğmuşuz!